Tài liệu gồm 51 trang WORD, được trích dẫn từ cuốn sách Phương Pháp Trọng Tâm Giải Toán Hóa Học THPT của tác giả Lê Văn Nam, hướng dẫn sử dụng phương pháp tăng giảm khối lượng giải nhanh bài tập Hóa học THPT.

I. PHƯƠNG PHÁP TĂNG GIẢM KHỐI LƯỢNG
1. Nội dung phương pháp tăng giảm khối lượng.
– Cơ sở của phương pháp tăng giảm khối lượng: Trong phản ứng hóa học, khi chuyển chất này thành chất khác, do thành phần cấu tạo của các chất thay đổi nên khối lượng của chúng cũng thay đổi. Sự thay đổi khối lượng của các chất có mối liên quan với số mol của chúng.
– Do đó, dựa vào sự thay đổi khối lượng ta có thể tính được số mol của chất phản ứng và sản phẩm tạo thành.
– Phương pháp giải bài tập hóa học dựa trên sự thay đổi khối lượng của các chất trước và sau phản ứng gọi là phương pháp tăng giảm khối lượng (TGKL).
2. Ưu điểm của phương pháp tăng giảm khối lượng.
Phương pháp tăng giảm khối lượng giúp cho việc giải bài tập hóa học trở nên đơn giản hơn, nhanh hơn so với phương pháp thông thường, đặc biệt là khi áp dụng cho các bài tập có sự thay đổi khối lượng của các chất trước và sau phản ứng.
3. Phạm vi áp dụng.
Phương pháp tăng giảm khối lượng có thể giải quyết được nhiều dạng bài tập hóa vô cơ hoặc hóa hữu cơ, có thể là phản ứng oxi hóa – khử hoặc phản ứng không oxi hóa – khử.
Một số dạng bài tập thường dùng phương pháp tăng giảm khối lượng là:
+ Kim loại, muối cacbonat, oxit tác dụng với dung dịch axit (HCl, H2SO4).
+ Phản ứng kim loại mạnh đẩy kim loại yếu, halogen mạnh đẩy halgen yếu.
+ Nhiệt phân các muối nitrat, cacbonat.
+ Phản ứng thay thế nguyên tử H trong nhóm – OH của ancol, axit cacboxylic, phenol bằng các nguyên tử kim loại Na, K.
+ Phản ứng thủy phân este, chất béo.
+ Amino axit tác dụng với dung dịch axit, dung dịch bazơ.
II. PHÂN DẠNG BÀI TẬP VÀ CÁC VÍ DỤ MINH HỌA
Dạng 1: Tính lượng chất trong phản ứng.
Bước 1: Lập sơ đồ phản ứng biểu diễn quá trình chuyển hóa giữa các chất, để thấy rõ hơn bản chất hóa học của bài toán.
Bước 2: Nhận dạng nhanh phương pháp giải bài tập: Khi gặp bài tập mà đề bài cho biết thông tin về sự thay đổi khối lượng của các chất trước và sau phản ứng thì ta nên sử dụng phương pháp tăng giảm khối lượng.
Bước 3: Xác định nguyên nhân dẫn đến sự thay đổi khối lượng của các chất trong phản ứng: Trong phản ứng hóa học, ion hoặc nguyên tử trong chất phản ứng được thay bằng ion hoặc nguyên tử khác làm cho khối lượng chất sản phẩm tăng lên hay giảm xuống.
Bước 4: Thiết lập các phương trình liên quan đến số mol của các thành phần làm thay đổi khối lượng của các chất và phương trình liên quan đến sự tăng giảm khối lượng của các thành phần đó. Giải hệ phương trình để tìm số mol và suy ra kết quả cần tìm.
Lưu ý: Thông thường, phương pháp tăng giảm khối lượng thường hay được sử dụng kết hợp với các phương trình phản ứng. Tuy nhiên, nếu sử dụng phương pháp tăng giảm khối lượng kết hợp với phương pháp bảo toàn điện tích, bảo toàn electron, bảo toàn nguyên tố thì sẽ cho hiệu quả cao hơn.
Dạng 2: Tìm chất.
Về cơ bản, phương pháp giải bài tập tìm chất cũng tương tự như giải bài tập bài tập tính lượng chất trong phản ứng. Chỉ khác ở bước 4 ta cần thiết lập thêm các phương trình để tìm nguyên tử khối, phân tử khối (đối với một nguyên tố, một chất), nguyên tử khối trung bình, phân tử khối trung bình (đối với hai hay nhiều nguyên tố, hai hay nhiều chất) hoặc khối lượng, khối lượng trung bình của các gốc hiđrocacbon (đối với các bài tập hóa hữu cơ) từ đó suy ra chất cần tìm.
III. BÀI TẬP ÁP DỤNG